To παλιό εργοστάσιο ξυλείας, ένα από τα ελάχιστα βιομηχανικά κτίρια του Ουίλιαμσμπεργκ που έχουν απομείνει στο Μπρούκλιν από τη δεκαετία 1930, ξεχωρίζει αυτό το βροχερό απόγευμα χάρη στη μεγάλη υπαίθρια τοιχογραφία που καλύπτει το εξωτερικό περίβλημα. Ο καταξιωμένος εικαστικός και ακτιβιστής Νικ Κέιβ μαζί με τον Μπομπ Φάουστ, δουλεύοντας με έντονο χρώμα στην αισθητική των γκράφιτι –σήμα και σύμβολο της μητρόπολης που γέννησε το ορμητικό κίνημα του χιπ-χοπ–, απλώνουν τη σύνθεσή τους στις δύο όψεις της πρώην National Sawdust Company.

Οι δημοσιογράφοι, Έλληνες και ξένοι, οι συντελεστές της δράσης κι ένα κομψό πλήθος φιλότεχνων Νεοϋορκέζων γεμίζουμε το ισόγειο του κτιρίου, του μη κερδοσκοπικού οργανισμού για την προώθηση της σύγχρονης μουσικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας που στεγάζεται εδώ. Η βροχή μάς κλείνει μέσα, κι έτσι η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση, η συνθέτρια Πάολα Πρεστίνι, καλλιτεχνική διευθύντρια του National Sawdust, και οι δύο καλλιτέχνες μάς καλωσορίζουν όρθιοι στα σκαλιά που οδηγούν στον δεύτερο όροφο του κτιρίου. Από εδώ ξεκινάει επίσημα το πλούσιο διαθεματικό πρόγραμμα του φεστιβάλ που είναι εμπνευσμένο από τον ποιητή Κ.Π. Καβάφη, σε επιμέλεια της Πάολα Πρεστίνι υπό την δημιουργική καθοδήγηση της Αφροδίτης Παναγιωτάκου.

Η Λόρι Αντερσον ερμηνεύει τη σύνθεσή της «Waiting for the Barbarians» ολοκληρώνοντας την ομώνυμη συναυλία στην εκκλησία του Αγίου Θωμά. Φωτ. BEOWULF SHEEHAN

Χάρη στο Ιδρυμα Ωνάση ο Αλεξανδρινός ποιητής έρχεται στη Νέα Υόρκη ακριβώς 160 χρόνια μετά τη γέννησή του. Η αύρα του κοσμοπολιτισμού της εποχής και της πόλης του, η ευρύτητα του πνεύματός του, η διαχρονικότητα της ποίησής του ταιριάζουν στο εδώ και τώρα της μεγάλης μητρόπολης. «Βλέποντας συγκεντρωμένους τόσο διαφορετικούς ανθρώπους από όλα τα μέρη του κόσμου, τόσες διαφορετικές κουλτούρες που ενώνονται κάτω από τη στέγη του φεστιβάλ, αισθάνομαι ότι ο ποιητής βρίσκεται ανάμεσά μας. Μια σύνθετη προσωπικότητα σαν τον Καβάφη, ένας σύγχρονος πολίτης αρχαίων πόλεων συστήνεται σε ανθρώπους που δεν τον γνώριζαν έως τώρα ενώ βρίσκονταν, χωρίς να το ξέρουν, ήδη τόσο κοντά στην πνευματική του κληρονομιά», σχολιάζει η κ. Παναγιωτάκου.

Ο τίτλος της διοργάνωσης είναι «Archive of Desire» και διήρκεσε από τις 28 Απριλίου έως τις 6 Μαΐου. Το φεστιβάλ συνδέεται άμεσα με το Αρχείο Καβάφη, το οποίο διαχειρίζεται το Ιδρυμα Ωνάση από το 2012, γεγονός που εξασφάλισε την παραμονή του στην Ελλάδα.

Το δημοσιογραφικό ταξίδι στη Νέα Υόρκη ξεκίνησε από τη λεωφόρο Αμαλίας 56, όπου στεγάζεται η Ωνάσειος Βιβλιοθήκη. Εκεί μας υποδέχθηκαν λίγες ημέρες πριν από την αναχώρηση και μας ξενάγησαν στο σπάνιο για την πληρότητά του λογοτεχνικό και προσωπικό αρχείο, που συστηματικά τηρούσε ο ποιητής.

Το Αρχείο Καβάφη περιέχει περισσότερα από 2.000 τεκμήρια, έχει ψηφιοποιηθεί και μπορεί κανείς να το βρει διαδικτυακά με ελεύθερη πρόσβαση (//cavafy.onassis.org). Σε αυτήν την ξενάγηση, μεταξύ άλλων, συνάντησα για πρώτη φορά το χειρόγραφο ημερολόγιο –ένα εύθρυπτο χαρτώο τεκμήριο– που κρατούσε ο νεαρός Καβάφης όταν εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Κωνσταντινούπολη. Το ονόμαζε με νεανική ζέση «Constantinopoliad, an Epic». Στη Νέα Υόρκη συναντιέμαι ξανά με την «Κωνσταντινοπολιάδα». Μια ευτυχής συγκυρία, μια συγκινητική περφόρμανς στο National Sawdust από την καλλιτέχνιδα Σίστερ Σιλβέστερ γοητεύει το κοινό. Καθώς ξεφυλλίζουμε το χειροποίητο βιβλίο ακούγοντας την ίδια να το διαβάζει κάτω από το ζεστό φως μικρών αμπαζούρ, με ζωντανή μουσική επένδυση από την Ελ Σαζλί, ξεκινάμε το ταξίδι στον χρόνο με τους καλύτερους οιωνούς.

Η ποιήτρια Ρόμπιν Κόστε Λιούις στην περφόρμανς «Archive of desire» στο National Sawdust.

To χειροποίητο βιβλίο στην παράσταση «Constantinopoliad» της Σίστερ Σιλβέστερ και της Ελ Σαζλί. 

Στιγμιότυπο από την ταινία «Αλεξάνδρεια» σε σκηνοθεσία Εύης Καλογηροπούλου, στο πλαίσιο του Visual Cavafy

Οι επόμενες ημέρες κυλούν με δράσεις που απλώνονταν σε όλη την πόλη. Από τους καβαφικούς στίχους στα φαρδιά πεζοδρόμια φθάνουμε στο ONX Studio του Ιδρύματος Ωνάση, το οποίο στεγάζεται στο Olympic Tower στην καρδιά του Μανχάταν, όπου οι ψηφιακές τεχνολογίες μάς εκτοξεύουν στο μέλλον πειραματιζόμενες με τα υλικά του παρελθόντος και τα καβαφικά ποιήματα μετασχηματίζονται σε καλλιτεχνικό βίωμα.

Από το Πανεπιστήμιο Columbia βρισκόμαστε στο Μπάουερι, στην εκκλησία του Αγίου Μάρκου, όπου η αισθησιακή πλευρά της ποίησής του συναντάει τη δυναμική queer κοινότητα της Νέας Υόρκης, και στο πρωτοποριακό New Museum. 

To Φεστιβάλ Καβάφη συναντάει το μετρό της Νέας Υόρκης

Σε κάθε εκδήλωση ο Καβάφης γίνεται έμπνευση για άλλους δημιουργούς, όπως η ποιήτρια Ρόμπιν Κόστε Λιούις με τον έντονο πολιτικό λόγο της και οι σκηνοθέτες (Χρήστος Σαρρής, Ελενα Παρκ, Εύη Καλογηροπούλου) που εργάστηκαν για το Visual Cavafy, διερευνώντας την κινηματογραφική διάσταση της γλώσσας του.

Η μεγάλη συναυλία «Περιμένοντας τους βαρβάρους» αποτελεί το αποκορύφωμα των φεστιβαλικών εκδηλώσεων. Στην εντυπωσιακή επισκοπική εκκλησία του Αγίου Θωμά στην 5η Λεωφόρο, οι Death of Classical διοργανώνουν μια βραδιά με αναθέσεις σε Ελληνες και ξένους καλλιτέχνες νέων μουσικών έργων ή καινούργιων ενορχηστρώσεων. Το πρόγραμμα αρχίζει με τον σταρ Ρούφους Γουεϊνράιτ που τραγουδάει σε δική του σύνθεση «Chandelier (I went)», και ολοκληρώνεται με τη Λόρι Αντερσον. Η σπουδαία καλλιτέχνις, της οποίας ο χρόνος βαθαίνει την ευαισθησία και την εξυπνάδα, ερμηνεύει τη σύνθεσή της «Waiting for the Barbarians» καταφέρνοντας όχι μόνο να τραγουδήσει Καβάφη, αλλά να τον καταλάβει και να τον κάνει αληθινά δικό της, και σύγχρονο.

Το έργο αυτού του ποιητή, που υπήρξε μπροστά από την εποχή του, το Ιδρυμα Ωνάση φιλοδοξεί να το κρατήσει για πάντα ζωντανό. Ετσι το φθινόπωρο θα ενεργοποιήσει δύο νέους χώρους. Στην Αθήνα, στην οδό Φρυνίχου 16, θα στεγαστούν το αρχείο και η βιβλιοθήκη του ποιητή, καθώς και η συλλογή με προσωπικά αντικείμενα και έργα τέχνης που αναφέρονται σε εκείνον. Στην Αλεξάνδρεια το ίδρυμα ανακαινίζει την Οικία Καβάφη. Οι δύο χώροι, σε Ελλάδα και Αίγυπτο, θα «συνομιλούν» ως προς το περιεχόμενο και τις δράσεις.

(ekalexandria.org)