H ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και επιτυχημένη νέα σειρά ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ που τιτλοφορείται «Διασπορά – Παροικίες – Ευεργεσία. Από το Εγώ στο Εμείς» φωτίζει τα βήματα, τα οράματα, αλλά και το έργο των μεγάλων Ελλήνων ευεργετών που μεγαλούργησαν στα κέντρα της Ελληνικής διασποράς, στήριξαν με τις γενναιόδωρες ευεργεσίες τους το νέο ελληνικό κράτος, το εθνικό κέντρο, ευεργέτησαν τον τόπο καταγωγής τους. Έφτιαξαν ισχυρές κοινότητες, στην Αλεξάνδρεια, στην Οδησσό, στη Βιέννη, στη Νίζνα, στο Λιβόρνο, στη Μασσαλία, στην Κωνσταντινούπολη κι αλλού. Δημιούργησαν δίκτυα, κυριάρχησαν στο εμπόριο αλλά και στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές.

Ευφυείς, καινοτόμοι, τολμηροί, ευρηματικοί, πατριώτες, μέλη μιας διεθνούς αστικής τάξης, ταξίδεψαν στα αχανή όρια τριών αυτοκρατοριών της εποχής, αναζητώντας ευκαιρίες, δρόμους συναλλαγών, αλλά και τον πλούτο που χαρίζει το μεγάλο ταξίδι σε άγνωστες πόλεις, άλλους πολιτισμούς και θρησκείες. Οι Εθνικοί Ευεργέτες, οι μεγάλοι Ευεργέτες, αποτελούν ένα πολύ σημαντικό, και συγκριτικά όχι και τόσο γνωστό, κεφάλαιο της νεότερης ιστορίας μας.

Την Δευτέρα 22 Νοεμβρίου στις 17:00 μ.μ στην ΕΡΤ 2 ο φακός της εκπομπής στράφηκε στην Αλεξάνδρεια και μας ταξιδεύει στην μεγάλη πρωτεύουσα του Ελληνισμού της Διασποράς,  όπου άφησαν το ισχυρό τους αποτύπωμα ο εθνικός ευεργέτης, ο ηπειρώτης Μιχαήλ Τοσίτσας και η σύζυγος του Ελένη, όχι μόνο με τις δωρεές και το έργο τους για την ελληνική παροικία, αλλά και με τον μυστικό ρόλο τους στη διάσωση Ελλήνων αιχμαλώτων από τα αιγυπτιακά σκλαβοπάζαρα.

Διαπνεόμενοι από προοδευτικό πνεύμα αλλά και αισθήματα κοινωνικής ευθύνης και θρησκευτικής ευλάβειας, ο Μιχαήλ και η Ελένη, στήριξαν τη μόρφωση των Ελληνίδων κορασίδων με τη δημιουργία του παρθεναγωγείου της Τοσιτσαίας Σχολής, ανακαίνισαν το Ελληνικό Νοσοκομείο και προσέφεραν την έκταση οικοδόμησης του Ιερού Ναού του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και το οικόπεδο εγκατάστασης του ελληνικού νεκροταφείου, στην Αλεξάνδρεια.

Παράλληλα, στο ντοκιμαντέρ  αναδεικνύεται η προσωπικότητα του ανιψιού του Τοσίτσα, Νικόλαου Στουρνάρη, ο οποίος έθεσε εαυτόν στην υπηρεσία αναδιοργάνωσης του ελληνικού κράτους μετά την απελευθέρωση από τον Οθωμανικό ζυγό.

Στην Αθήνα, ο Μιχαήλ και η Ελένη Τοσίτσα και ο Νικόλαος Στουρνάρης, σφράγισαν την Παιδεία και τον Πολιτισμό, συμβάλλοντας με τις δωρεές τους, στη δημιουργία του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Ακολουθώντας την πυξίδα του ενστίκτου του, ο Μιχαήλ Τοσίτσας επέλεξε την Αίγυπτο για να μεταφέρει την οικογενειακή επιχείρηση και τελικά να μεγαλουργήσει.

Η διορατικότητα και η επιχειρηματική του δεινότητα αναγνωρίστηκαν από τον βαλή Μωχάμετ Αλή Πασάαναδεικνύοντάς τον σε σημαίνοντα παράγοντα, στην ηγεσία χρηματοοικονομικών Ιδρυμάτων και Οργανισμών.

Ταυτόχρονα με την ανάπτυξη του Εμπορικού Οίκου Τοσίτσα και τη δημιουργία οικογενειακού δικτύου στη δυτική Μεσόγειο, αποφασιστικός ήταν ο ρόλος του Μιχαήλ Τοσίτσα και στην οργάνωση και προστασία της ελληνικής παροικίας.

Ξεχωριστή στιγμή του επεισοδίου που είναι αφιερωμένο στην Αλεξάνδρεια είναι όταν ο Πάπας και Πατριάρχης Αλέξανδρέιας και Πάσης Αφρικής Θεόδωρος Β’, στο κτίριο του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου, στην πρώην Τοσιτσαία Σχολή, αφού έχει εξάρει το ρόλο του Μιχαήλ Τοσίτσα, ψάλλει «Τη Υπερμάχω», στα βήματα της άρρηκτης σχέσης Ελληνισμού – Ορθοδοξίας που σφυρηλάτησαν οι Έλληνες ευεργέτες.

Στο ντοκιμαντέρ, σκιαγραφούν, αναλύουν και ερμηνεύουν με συνεντεύξεις τους, σημαντικές προσωπικότητες όπως οι, : Παναγιώτα Ατσαβέ, φιλόλογος, ιστορικός, Νίκος Βατόπουλος, δημοσιογράφος συγγραφέας, Βύρωνας Βαφειάδης, Πρόεδρος του Ελληνικού Εμπορικού Επιμελητηρίου Αλεξάνδρειας, Νικόλας Γαριλίδης – Πρέσβης της Ελλάδας στην Αίγυπτο, Θεόδωρος Β’, Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, Δημήτρης Κάβουρας, Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας, Αλέξανδρος Καχριμάνης, Περιφερειάρχης Ηπείρου, Βασίλης Κολώνας, Ιστορικός Αρχιτεκτονικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Άννα Μανδυλαρά, Επίκουρη Καθηγήτρια Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Μάρθα Παπαδοπούλου – Διευθύντρια του Ιστορικού Αρχείου του Μουσείου Ηπείρου, Παναγιώτης Τουρνικιώτης, Καθηγητής Αρχιτεκτονικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Γιολάντα Χατζή, φιλόλογος, συγγραφέας.

Την παρουσίαση της εκπομπής κάνει ο Νίκος Μεγγρέλης και η Εριφύλη Μαρωνίτη.
Την σκηνοθεσία υπογράφει ο Νίκος Μεγγρέλης και το σενάριο και την έρευνα η Εριφύλη Μαρωνίτη

(ekkairo.org)