Η Θάλεια (Θεολογία) Φλωρά, κόρη του ιερέα Χριστόδουλου Φλωρά, γεννήθηκε στα Σιάτιστα το 1871, μεγάλωσε όμως στην Κωνσταντινούπολη, στο Μακροχώρι της οποίας είχε εγκατασταθεί η οικογένεια της περί το 1874, όπου και αποφοίτησε με άριστα από το Ζάππειο Παρθεναγωγείο το 1888. Ακολούθως διορίστηκε δασκάλα στον Άγιο Στέφανο, κοντά στο Μακροχώρι.

Με τη βοήθεια του αδελφού της Λάζαρου, που αναγνώρισε το ζωγραφικό της ταλέντο, το 1895 πηγαίνει στο Μόναχο και μη μπορώντας να φοιτήσει στην Ακαδημία Καλών Τεχνών επειδή ήταν γυναίκα, κάνει μαθήματα σε ιδιωτικές σχολές, όπως αυτή του Βώκου, ενώ συνδέεται στενά με τις οικογένειες των Γύζη και Ιακωβίδη. Για βιοποριστικούς δε λόγους, ασχολήθηκε με αντιγραφές στην Πινακοθήκη της πόλης. Το 1898 επιστρέφει στην Πόλη, το 1899 παρουσιάζει την πρώτη της ατομική έκθεση στο Μόναχο με μεγάλη επιτυχία, κι από εκεί κι ύστερα αρχίζει πλέον να ασχολείται επαγγελματικά με τη ζωγραφική, οργανώνοντας εκθέσεις σε Γερμανία, Ιταλία, Ελλάδα, κ.ά., αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές.

Αποφασίζοντας να εκθέσει έργα της και στην Αίγυπτο, πηγαίνει στο Κάιρο όπου γνωρίζει το Νίκο Καραβία, τον οποίο και παντρεύεται το 1907. Ο Καραβίας διετέλεσε συντάκτης της καϊρινής εφημερίδας ¨Κάιρον¨ την περίοδο 1898-1910, ενώ ήταν ο εκδότης αρχικά του εντύπου ¨Τύπος¨ στα 1902 που κυκλοφόρησε για ένα εξάμηνο και από τις 15/8/1910 της καθημερινής αλεξανδρινής εφημερίδας ¨Εφημερίς¨ ως την αναχώρηση του για την Ελλάδα το 1939. Έτσι, η Θάλεια Φλωρά-Καραβία θα ζήσει στη Νειλοχώρα για περισσότερα από 30 χρόνια. Στην Αλεξάνδρεια ίδρυσε στα 1910-11 και διηύθυνε σχολή ζωγραφικής ως το 1936, κερδίζοντας τη γενική αναγνώριση Ελλήνων, Αιγυπτίων και ξένων, ενώ παράλληλα συμμετέχει σε εκθέσεις σε Αίγυπτο, Ευρώπη, Αμερική, Αργεντινή, κ.ά.

Κατά την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων ακολούθησε τον Ελληνικό Στρατό στις εκστρατείες του ως ανταποκρίτρια της ¨Εφημερίδος¨, απεικονίζοντας σε κάπου 300 σχέδια, λάδια και υδατογραφίες πολεμικά στιγμιότυπα, στρατηγούς, τοπία, εκκλησίες, στρατιώτες και απλούς ανθρώπους. Κρατώντας παράλληλα σημειώσεις, τούτες τις εμπειρίες της κατέγραψε το 1936 στο βιβλίο ¨Εντυπώσεις από τον πόλεμο του 1912-1913 : Μακεδονία – Ήπειρος¨. Γράφει δε χαρακτηριστικά για την αιγυπτιώτικη παροικία : ¨Σε μερικές μέρες έφτασα στην Αλεξάνδρεια. Ο συναγερμός του ελληνικού κόσμου ήταν στο κορύφωμα του με την επιστράτευση. Οι νέοι πήγαιναν μ΄ ενθουσιασμό να πολεμήσουν, κι όλοι έσπευδαν να προσφέρουν ότι μπορούσε ο καθένας για τον μεγάλο αγώνα. Κυρίες απ΄ όλη την Αίγυπτο άφηναν μέγαρα και φτωχόσπιτα, τις ανέσεις, την οικογενειακή ησυχία, κι επήγαιναν ως νοσοκόμες ή εργάτιδες σε χίλιες δυο ανάγκες του πολέμου¨.

Την περίοδο της Μικρασιατικής Εκστρατείας ακολούθησε και πάλι τον Ελληνικό Στρατό, στέλνοντας ανταποκρίσεις στην ¨Εφημερίδα¨ του συζύγου της και ζωγραφίζοντας τη φρίκη του πολέμου, μα και πόλεις και τοπία της Μικράς Ασίας, έργα που θα εκθέσει στην Αθήνα στα τέλη του 1921. Τα καλλιτεχνικά ταξίδια δε σε Ευρώπη και Αμερική συνεχίζονται, όπως και οι σχετικές ανταποκρίσεις της. Το 1934 πηγαίνει στους Αγίους Τόπους και την ίδια χρονιά εκδίδει το βιβλίο ¨Ταξιδεύοντας λίγες μέρες στην Παλαιστίνη¨. Τον Ιανουάριο του 1940 με μία έκθεση στο ¨Ατελιέ¨ αποχαιρετά την Αλεξάνδρεια και εγκαθίσταται με το σύζυγο της μόνιμα στην Ελλάδα.

Το ξέσπασμα του Ελληνο-ιταλικού Πολέμου τη βρίσκει σε προχωρημένη ηλικία για να μπορέσει να πάει και πάλι στο μέτωπο, αλλά μένει στα μετόπισθεν αναπτύσσοντας αξιόλογη δράση σε νοσοκομεία και ιδρύματα, αποτυπώνοντας όμως σε σειρά έργων την όλη πολεμική ατμόσφαιρα.

Το 1946 εκθέτει ξανά στην Αλεξάνδρεια, ενώ την περίοδο 1948-1959 πραγματοποιεί αρκετές επιτυχημένες εκθέσεις. Ας σημειωθεί πως οι ατομικές της εκθέσεις ανά τον κόσμο ήταν πάνω από 70, ενώ το έργο της ξεπερνά τους 2.500 πίνακες, πολλοί απ΄ τους οποίους κοσμούν το Μουσείο της Βαϊμάρης, τη Γκαερί Ντυράν Ρυέλ στο Παρίσι, τα Εθνικά Μουσεία σε Κάιρο και Αλεξάνδρεια, την ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, τη Δημοτική Πινακοθήκη Ιωαννίνων, την Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ στο Μέτσοβο, ελληνικά και ξένα ιδρύματα, και ιδιωτικές συλλογές.

Για την προσφορά της στη ζωγραφική τιμήθηκε με το Αργυρό Μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών και με το Σταυρό Ταξιαρχών του Τάγματος της Ευποιίας. Πέθανε στις 17/1/1960 – ο σύζυγος της είχε ¨φύγει¨ την προηγούμενη χρονιά – εργαζόμενη ως το τέλος στο σπίτι, εργαστήριο και μόνιμη έκθεση που διατηρούσε στην οδό Γ΄ Σεπτεμβρίου 139, όπου όπως γράφει η Αλ. Λαλαούνη ¨ένα κομμάτι της Αλεξάνδρειας είχε μεταφερθεί εκεί, όλο φως, όλο χρώματα, όλο λουλούδια…¨. Η ίδια, που όταν την είχε πρωτοδεί την περιέγραφε σαν ¨μια κοπέλα 25-28 ετών, με όμορφα γαλαζοπράσινα μάτια και καστανόξανθα μαλλιά¨, σε αποχαιρετιστήριο άρθρο της, περιγράφει την οικία της ζωγράφου στην Αλεξάνδρεια ως ¨το ωραίο σπίτι, το καλλιτεχνικό σαλόνι, οι θαυμάσιες ζωγραφιές ολόγυρα, το πιάνο σε μια γωνιά, τα άνετα ντιβάνια, τα τραπεζάκια με τα καλλιτεχνικά μπιμπελό και τα κομπολόγια του Νίκου και οι γάτες της Θάλεια που τριγύριζαν αποζητώντας χάδια¨… και κλείνει με την τελευταία σκηνή μιας ζωής γεμάτης Τέχνη : ¨Μεγαλοπρεπέστατη έγινε η κηδεία της στη Μητρόπολη. Καλλιτέχνες, υπουργοί, καθηγητές, ακαδημαϊκοί, άπειρος κόσμος που την γνώριζε ως καλλιτέχνιδα και ως άνθρωπο της απέτειναν τον τελευταίο χαιρετισμό και τα λουλούδια που τόσο αγαπούσε την συνόδευσαν στον τάφο της, λουλούδια εκ μέρους της κυβερνήσεως, της Σχολής Καλών Τεχνών, άλλων ιδρυμάτων και φίλων¨.

Κλείνοντας, ας μεταφερθούμε στο 1907 όταν και επισκέφτηκε η ζωγράφος την Αίγυπτο μη γνωρίζοντας ίσως ακόμη πως θα παντρευτεί και θα εγκατασταθεί μόνιμα σ΄ αυτή, αντιγράφοντας όσα γράφτηκαν στον αλεξανδρινό ¨Ταχυδρόμο¨ για τις εκθέσεις της εκείνη την Άνοιξη :

¨Η διαπρεπής Ελληνίς καλλιτέχνις και ζωγράφος κ. Θάλεια Φλωρά, ης την ενταύθα άφιξιν ηγγείλαμεν ήδη και ης λαμπρά προηγήθη περί του ταλάντου αυτής φήμη, ωργάνωσεν έκθεσιν των έργων της, της οποίας το άνοιγμα γίνεται σήμερον την 5^ην ώραν μ.μ. εν τη οδώ Ροσσέτης παρά τα γραφεία Cook. Περί της δυνάμεως του χρωστήρος και της πρωτοτυπίας των έργων της Ελληνίδος καλλιτέχνιδος εδημοσίευσαν λίαν ευμενείς και ενθουσιώδεις κρίσεις τα ευρωπαϊκά φύλλα και ιδίως ο γερμανικός τύπος, τουθ΄ όπερ είναι λίαν τιμητικόν δια το τάλαντον της κ. Θαλείας Φλωρά, λαμβανομένης υπ΄ όψιν της αυστηρότητος των κρίσεων των περί ων ο λόγος παγκοσμίου φήμης και σοβαρότητος εφημερίδων. Η εν Καΐρω ωργανωθείσα προ τινών ημερών έκθεσις της κ. Φλωρά εστέφθη υπό πρωτοφανούς επιτυχίας, πλείστα δ΄ όσα έργα της καλλιτέχνιδος ηγοράσθησαν υπό ομογενών και ξένων. Είμεθα ευτυχείς ότι και εις ημάς παρουσιάζεται η ευκαιρία να ίδωμεν και να θαυμάσωμεν τα έργα της καλλιτέχνιδος, ης την έκθεσιν θα επισκεφθή, δεν αμφιβάλλομεν, αθρόως το διεθνές κοινόν της πόλεως μας, το οποίον πολλούς αριθμεί φίλους του καλού¨.

Και λίγες μέρες αργότερα ο Πέτρος Ζητουνιάτης τονίζει : ¨[…] Μεταξύ των επιλέκτων αυτών τέκνων της Ελλάδος συγκαταλέγεται και η δεσποινίς Φλωρά, της οποίας είναι τόσον πλούσιον το καλλιτεχνικόν έργον. Κόρη ισχυράς πνευματικής μορφώσεως, τα θέλγητρα της ζωγραφικής την εδέσμευσαν και αφιερώθη εις τον χειρισμόν του χρωστήρος με τοιαύτην ορμήν και αφοσίωσιν, ώστε σήμερον με κάποιαν υπερηφάνειαν να συναγωνίζεται παρά τον Ιακωβίδην, τον Φωκάν, τον Τσιριγώτην, τον Φερεκίδην και τον Ροϊλόν. Μαθητεύουσα παρά τον Γύζην εις το Μόναχον ηκολούθησε με θρησκευτική ευλάβειαν την πορείαν του μεγάλου διδασκάλου. Βεβαίως δεν έφθασεν ακόμη εις το ύψος εκείνου, διότι είναι εις τον δρόμον της, αλλά με θαυμασίαν γαλήνην οδεύει προς τα εκεί. Αισθάνεται την απλότητα της γραμμής και την καθαρότητα του χρώματος όπως εκείνος. Η φύσις της ομιλεί βαθύτατα εις της ψυχήν της και δια του χρωστήρος της αποδίδει το μυριόμορφον αυτής. Αναπαριστά με ειλικρίνειαν παν ότι βλέπει, αλλά και πάν ότι είναι ωραίον. Απλούστατα διότι γνωρίζει να εκλέγη και μολονότι η τέχνη της είναι πραγματιστική, έχει συγχρόνως την δύναμιν να εξιδανικεύη αυτήν και να προσδίδη τοιουτοτρόπως εις τα έργα της τον φωτεινόν τόνον της ζωής και του ονείρου […]¨.

Πηγές : Γ. Μοντάς ¨Η Στιατιστινή ζωγράφος Θάλεια Φλωρά-Καραβία¨, ανάτυπο από το περιοδικό ¨Ελιμειακά¨, Θεσσαλονίκη 2011, σ.σ. 40-48 – Ευγ. Μιχαηλίδης ¨Πανόραμα¨, σ.σ. 63,91,97,116 – ¨Ταχυδρόμος¨ (εφημερίδα), Αλεξάνδρεια 21-3/4/1907, 24-6/4/1907, 10-23/3/1922, 21/1/1960, 25/1/1960 – ¨Ημερολόγιον Σκόκου¨, Αθήνα 1909, σ. 193 – zsgiannina.gr (18/5/2016)

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ