Το ξεκίνημα της ιστορίας της ελληνικής πολιτικής αεροπορίας εντοπίζεται τον Ιούλιο του 1930, όταν και σχεδιάστηκε η δημιουργία της ¨Ελληνικής Αεροπορικής Εταιρείας Ίκαρος¨, σχέδιο που τελικά δεν υλοποιήθηκε.

Στις 24/12/1930 ιδρύθηκε η ¨Ελληνική Εταιρεία Εναερίων Συγκοινωνιών¨ (Ε.Ε.Ε.Σ.) από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, το Σιδηρόδρομο Θεσσαλίας, την Α.Ε. ¨Προμηθεύς¨ και την Ο.Ε. ¨Ίκαρος¨, εταιρεία που διαλύθηκε το 1946, χωρίς να γίνει ποτέ η επέκταση των δρομολογίων της προς την Αλεξάνδρεια.

Το 1935 ο Στέφανος Ζώτος ίδρυσε την εταιρία ¨Τεχνικαί Αεροπορικαί Εκμεταλεύσεις¨ (Τ.Α.Ε.), η λειτουργία της οποίας διακόπηκε κατά τον Β΄ π.π., για να ανασυσταθεί το 1946 σε συνεργασία με την T.W.A. Τον Αύγουστο του ίδιου έτους ξεκίνησε δρομολόγια και προς το Κάιρο. Σε συνέντευξη του το 1948 ο Στ. Ζώτος αναφέρει πως ¨μετά την λήξιν του πολέμου, εις την Αίγυπτον εξευρέθησαν τα πρώτα κεφάλαια και το πρώτον υλικόν αεροπλάνων και από εδώ εκινήθησαν τα συνεργεία μας δια να κατασκευάσουν τον πρώτον μικρόν στόλον της Τ.Α.Ε.¨. Στις 13/4/1948 ο αλεξανδρινός ¨Ταχυδρόμος¨ έγραφε : ¨Χθες τη νύχτα (12/4) προσεγειώθη εις το αεροδρόμιον της Νούζχας το πρώτον ελληνικόν αεροπλάνον της Εταιρίας Τ.Α.Ε., το οποίον εξετέλεσε κανονικώς την γραμμήν Αθηνών-Αλεξανδρείας. Η υπηρεσία του αεροδρομίου διαπίστωσε χθες ότι το ελληνικόν αεροπλάνον εκάλυψε την διαδρομήν εις χρόνον ρεκόρ 2 ωρών και 55 λεπτών. Το αεροπλάνο είναι 21 θέσεων, έχει πλήρωμα 5 ανδρών και μία χαριτωμένην συνοδόν, τη Δδα Θάλεια Αγκωνάκη. Από ενωρίς είχον προετοιμάσει τα της αφίξεως του αεροσκάφους εις τον αερολιμένα ο διευθυντής των εν Αλεξανδρεία γραφείων της Τ.Α.Ε. κ. Κοτσάκης και ο υποδιευθυντής των εμπορικών εκμεταλλεύσεων της Εταιρίας κ. Χαρ. Μαυροκέφαλος. Η προσγείωσις του αεροπλάνου έγινε με εξαιρετική δεξιοτεχνίαν. Το πλήρωμα του σκάφους αποτελείτο από τους κ.κ. Ευστράτιον Ξύδην κυβερνήτην, Βασιλειάδην συγκυβερνήτην, Αθανάσιον Παπαβασιλείου αεροναυτήλον, Λεώνην ασυρματιστήν, Ρίζον μηχανικόν. Οι επιβάται του χθεσινού αεροπλάνου ήσαν ο διευθύνων σύμβουλος της Τ.Α.Ε. κ. Ζώτος, εις τον οποίον κατά μέγα μέρος οφείλεται η οργάνωσις της γραμμής Αθηνών-Αλεξανδρείας, ο κ. και η Κα Χριστοπούλου, η Κα Μωραΐτου, ο κ. Α. Αθανασόπουλος, ο κ. Βερνάρδος γενικός διευθυντής των ΤΤΤ. Δια του ιδίου αεροπλάνου εταξίδευσαν ως προσκεκλημένοι της Εταιρίας Τ.Α.Ε. ο συνάδελφος κ. Π. Παλαιολόγος, χρονογράφος του ¨Βήματος¨, ο κ. Η. Μπερδήμας, πολιτικός συντάκτης της ¨Ακρόπολις¨, και ο κ. Παπαγεωργίου, ιδιοκτήτης του ¨Θησαυρού¨. Το ίδιον αεροπλάνον αναχωρεί σήμερον το πρωΐ δι΄ Αθήνας κατόπιν σεμνής τελετής εγκαινίων, η οποία θα τελεσθή εις το αεροδρόμιον παρουσία του Πατριάρχου και του Γεν. Προξένου κ. Ζαμαρία. Του αναχωρούντος σήμερον πρώτου αεροπλάνου της Τ.Α.Ε. επιβαίνουν η Κα Γαζί βέη, σύζυγος του εν Αθήναις Προξένου της Αιγύπτου, ο κ. και η Κα Χριστοδουλίδη, Αιγυπτιώται ιπτάμενοι μεταβαίνοντες εις Ελλάδα προς μετεκπαίδευσιν, οι κ.κ. Τουρκομανώλης, Κανελίδης, Κανδίας και Δημητρίου¨. Λίγο αργότερα σημειώνεται πως ¨στα πληρώματα της Τ.Α.Ε. μετέχουν και Αιγυπτιώπουλα, από εκείνα που απέσπασαν επανειλημμένως από τας βρετανικάς αεροπορικάς υπηρεσίας κατά τον πόλεμον θερμοτάτους επαίνους¨. Τα γραφεία της Τ.Α.Ε. βρίσκονταν τότε στο ξενοδοχείο ¨Μετροπόλ¨ επί της οδού Σάαντ Ζαγλούλ 35, ενώ το δρομολόγιο Αλεξάνδρεια-Αθήνα γινόταν κάθε Τρίτη (8:00) και Αθήνα-Αλεξάνδρεια κάθε Δευτέρα (16:00). Αργότερα τη γενική διεύθυνση των γραφείων στην Αίγυπτο και την αντιπροσώπευση της Τ.Α.Ε. ανέλαβε ο Γ. Γεωργούλης.

Στις αρχές του 1947 ιδρύθηκε η εταιρεία ¨Αεροπορικαί Μεταφοραί Ελλάδος¨ (Α.Μ.Ε.) και το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους η ¨Ελληνικαί Αεροπορικαί Συγκοινωνίαι¨ (ΕΛΛ.Α.Σ.), από τα μετοχικά ταμεία του Ελληνικού Στρατού, Αεροπορίας, Ναυτικού και Πολιτικών Υπαλλήλων σε συνεργασία με την Scottish Aviation. Παράλληλα, η Διοίκηση Πολιτικής Αεροπορίας είχε αδειοδοτήσει και την εταιρεία ¨Δαίδαλος¨, η οποία όμως διέκοψε τη λειτουργία της το 1950. Στις 11/4/1948 καταγράφεται πως : ¨Χθες (10/4) την 6^ην μ.μ. εις το αεροδρόμιον Φουάτ Α΄ προσεγειώθη το αεροσκάφος ¨Καλυδών¨, το πρώτον ελληνικόν αεροσκάφος όπερ εξετέλεσε τακτικόν δρομολόγιον Αθηνών-Αλεξανδρείας. Η Εταιρεία Ελληνικών Αεροπορικών Συγκοινωνιών ΕΛΛ.Α.Σ., εις την οποία ανήκει το ως άνω αεροσκάφος, εγκαινιάζει σήμερον και την γραμμήν Αλεξανδρείας-Αθηνών-Λονδίνου αυθημερόν και τανάπαλιν. Με το αεροσκάφος ¨Καλυδών¨, εκτός των άλλων επιβατών, αφίχθησαν εις την πόλιν μας και οι κ.κ. Κων/νος Βοβολίνης, διευθυντής της εφημερίδος ¨Ελληνικόν Αίμα¨, Γερανόπουλος και Σπηλιοτόπουλος, διευθυνταί της Πολιτικής Αεροπορίας του Ελληνικού Υπουργείου, Ι. Τσούρνος, διευθυντής του Πρακτορείου Εφημερίδων Αθηναϊκού Τύπου και οι Αθηναίοι συνάδελφοι Ε. Κοτσαρίδης, Ε. Θωμόπουλος, Γεν. Γραμματεύς της Ενώσεως Συντακτών Αθηνών, Νίκος Τσαϊλάς, Σπ. Τριανταφύλλου, Κ. Παράσχος και Γ. Καράγιωργας¨. Και στην εταιρία αυτή είχαν προσληφθεί Αιγυπτιώτες βετεράνοι του πολέμου, ενώ πρακτορευόταν από την ¨Misr Shipping Co¨, που βρισκόταν στην οδό Σερίφ Πασά 33. Τη δε αντιπροσώπευση της στην Αλεξάνδρεια είχε αναλάβει ο Κλέαρχος Τομπάζης.

Την ίδια περίοδο του Απριλίου του 1948, επ΄ ευκαιρία της έναρξης της αεροπορικής γραμμής Αλεξάνδρεια-Αθήνα, ο Μάνος Παυλίδης, διευθυντής του περιοδικού ¨Αεροπορικά Νέα¨, η μητέρα του οποίου ήταν αδελφή του δικαστή των Μικτών Δικαστηρίων Πόλυ Μοδινού, δήλωνε πως : ¨Η γραμμή αυτή έχει εξαιρετικό μέλλον. Θα δώση νέαν ώθησιν εις την ελληνικήν πολιτικήν αεροπορίαν και θα εξυπηρετήση συγχρόνως και τον Ελληνισμόν της Αλεξανδρείας, ο οποίος δεν θα έχει ανάγκην να μεταβαίνη εις το Κάιρο δια να πάρη το αεροπλάνον¨.

Τελικά, λόγω της πτώσης της επιβατικής κίνησης και των οφειλών προς το κράτος, την 1/7/1951 έγινε επίσημα η συγχώνευση των Τ.Α.Ε., ΕΛΛ.Α.Σ. και Α.Μ.Ε., με τη νέα εταιρεία να ονομάζεται ¨Εθνικαί Αεροπορικαί Γραμμαί – ΤΑΕ¨ και τη διεύθυνση των γραφείων της στην Αίγυπτο να αναλαμβάνει ο Γ. Γεωργούλης με βοηθό του τον Κλ. Τομπάζη. Η εταιρεία αυτή είναι που πουλήθηκε στις 30/7/1956 στον Αριστοτέλη Ωνάση για να μετονομαστεί σε ¨Ολυμπιακή Αεροπορία¨, η οποία στις 6/4/1957 πραγματοποίησε το παρθενικό της ταξίδι Αθήνα-Θεσσαλονίκη και τα επίσημα εγκαίνια της έγιναν την 1/6/1957.  Ας σημειωθεί πως τις στολές των αεροσυνοδών της ¨Ολυμπιακής¨ είχε σχεδιάσει ο Αιγυπτιώτης Γιάννης Ντεσσές.

Σε διαφήμιση της ¨Ολυμπιακής¨ στις αρχές Μαΐου του 1957 διαβάζουμε πως ήδη εξυπηρετεί μεταξύ άλλων και τη γραμμή Αθηνών-Αλεξανδρείας-Καΐρου και ειδικότερα προς το Κάιρο πετούσε κάθε Πέμπτη και Κυριακή. Ένα χρόνο μετά και συγκεκριμένα  στις 11/8/1958 διαβάζουμε πως : ¨Η Ολυμπιακή, αφού ταχτοποιήθηκε εσωτερικά, λαμβάνει τώρα τιμητικάς θέσεις και στα εξωτερικά δρομολόγια. Η έναρξις έγινε την 5^ην Αυγούστου. Τρία αεροσκάφη ολοκαίνουργια του γνωστού τύπου DC-6B παραδίνονται υπό του εργοστασίου κατασκευής και τίθενται εν υπηρεσία. Η πρώτη γραμμή στην οποία καλούνται να δώσουν το παρόν τα αεροσκάφη είναι εκείνη των Αθηνών-Καΐρου και τανάπαλιν. Στις 5 Αυγούστου το βράδυ η ελληνική σημαία, χρωματισμένη πάνω στο σώμα των αεροπλάνων DC-6B της Ολυμπιακής κάμνει την εμφάνιση της στο αεροδρόμιο του Καΐρου. Την επομένη 6^ην Αυγούστου το πρωΐ το DC-6B ξεκινά από το Κάιρο για την Αθήνα [με κυβερνήτη τον Καλογερίδη]. Είναι η πρώτη του πτήσις σ΄ αυτή τη γραμμή. Μεταφέρει πάνω από 60 επιβάτες στην εναρκτήριο πτήση. […] Το μεσονύχτιον της παρελθούσης Τρίτης (5/8) αφίχθησαν εις Κάιρον εξ Αθηνών, προσκεκλημένοι της Ολυμπιακής, εκπρόσωπος Τουριστικών Πρακτορείων και δημοσιογράφοι. Τους εξ Ελλάδος επισκέπτας υποδέχθησαν εις το Αεροδρόμιον Καΐρου, εκ μέρους της Ολυμπιακής ο Γεν. Διευθυντής Πωλήσεων κ. Ιωάννης Παπαδάκης και ο εκπρόσωπος της Εταιρίας εν Αιγύπτω κ. Αμπάς Ελ Μπουγινάντλι. Εκ μέρους του Οίκου Κ.Μ. Σαλβάγου και Σία παρίστατο ο κ. Αντ. Χωριατόπουλος μετά του διευθυντού της Ολυμπιακής εν Αιγύπτω κ. Χ. Παπαδάκη και των κ.κ. Α. Αρζιμάνογλου και Β. Κοιλιάρη του Πρακτορείου Καΐρου. […] Την αντιπροσώπευσιν, όπως είναι γνωστόν, ανέλαβεν εν Αιγύπτω ο Οίκος Κ.Μ. Σαλβάγου και Σία, το δε Τμήμα της Αιγύπτου – [που είχε οργανωθεί από τον Ιωάννη Παπαδάκη] – διευθύνεται υπό του γνωστού παροίκου κ. Χάρη Παπαδάκη¨. Ας σημειωθεί πως από τις 15/6/1958 η ¨Ολυμπιακή¨ πετούσε από Αλεξάνδρεια σε Ρόδο κάθε Δευτέρα και Σάββατο, κι από Αλεξάνδρεια σε Αθήνα καθημερινά, εκτός Πέμπτης. Το Νοέμβριο δε του 1963, τη διεύθυνση της ¨Ολυμπιακής¨ στην Αίγυπτο ανέλαβε ο Αιγυπτιώτης Χρήστος Μαρκόπουλος. Στην πορεία της εταιρίας διευθυντικές θέσεις στην Αίγυπτο είχαν, μεταξύ άλλων, αναλάβει και οι Αιγυπτιώτες Ν. Σταματιάδης, Ν. Τζιλαλής, Ι. Κεσσανλής, Β. Τυροκόμος, Θ. Σεβδαλής, Στ. Βακιρτζής, Ν. Κυριακόπουλος, Χρ. Καρανικόλας, κ.ά.

Γενικότερα, ας σημειωθεί πως στην ¨Ολυμπιακή¨ εργάστηκαν πάμπολλοι Αιγυπτιώτες, που προσελήφθησαν για τα προσόντα και τη γλωσσομάθεια τους, συμβάλλοντας σημαντικά στην ανάπτυξης της.

Μιλώντας για αεροπλοΐα, αξίζει να αναφερθεί η ύπαρξη στο Κάιρο ήδη στα 1946 και ως τουλάχιστον το 1948 του ¨Συλλόγου Ελλήνων Ιπταμένων¨ ή αλλιώς ¨Ελληνικού Αεροπορικού Συλλόγου Αιγύπτου¨, που ιδρύθηκε με κύριο σκοπό του τη διάδοση του σπορ της αεροπορίας, καθώς και την ανάπτυξη του αεροπορικού πνεύματος. Μάλιστα, στις 6/10/1946 διοργάνωσε την πρώτη του αεροπορική εορτή, μεταφέροντας στο αεροδρόμιο της Αλμάζας, μεταξύ άλλων και τους τρεις Αιγυπτιώτες που είχαν κερδίσει με κλήρο πτήση με αεροπλάνο σε χορό που έδωσε ο Σύλλογος. Εκεί, μέλη του Δ.Σ., μεταξύ των οποίων ο Πρόεδρος Κ. Μαρκόπουλος και ο Γεν. Γραμματέας Τουρκομανώλης – αργότερα γραμματέας διετέλεσε ο Λ. Φλωρεντής – έδειξαν στους θεατές τα αεροπλάνα Tiger-Moth, εξηγώντας τη λειτουργία και τη σημασία κάθε εξαρτήματος τους. Κατόπιν οι τρεις τυχεροί, Δδες Χριστοδούλου, Χαλκιοπούλου και κ. Κουρμούλης, επέβησαν στο αεροπλάνο Auster της Εταιρίας Horizons Unlimited που κυβερνούσε ο Άγγλος πιλότος Major Joss, κάνοντας μία πτήση πάνω από το Κάιρο. Λίγο μετά, από περιέργεια, έλαβαν από τους θεατές ¨το βάπτισμα του αέρος¨ και οι κ.κ. Σταλλάκης, Θέμελης, Φλωρεντής, Καρβέλης, Γουρουκέλης, Κάντζας, Κυριακίδης, Ηλιάδης και Κορονέος, καθώς και οι Δδες Αγάθου και Ζίμκα, επιβαίνοντας σε άλλους τύπους αεροπλάνων, κάνοντας μία πτήση 10 λεπτών. Όπως καταγράφεται, στόχος του Συλλόγου ήταν η απόκτηση ενός ή και περισσότερων αεροσκαφών, ώστε να μπορέσει να εκπαιδεύσει όσους ήθελαν να γίνουν αεροπόροι.

 

Πηγές : ¨Ταχυδρόμος¨, Αλεξάνδρεια 7/10/1946, 11/2/1948, 2/4/1948, 9/4/1948, 10/4/1948, 11/4/1948, 13/4/1948, 14/4/1948, 22/4/1948, 25/4/1948, 24/6/1948, 12/8/1948, 10/6/1958, 11/8/1958, 16/11/1963 – ¨Εμπρος¨, Αθήνα 4/5/1957, 25/5/1957 – ¨Παναιγύπτια¨, αρ. 77, Αθήνα 9-10/1977, σ.σ. 9-10 – el.wikipedia.org (11/2/2017) – hellenicaviationhistory.blogspot.com (11/2/2017) – Τ. Παλαιολόγου ¨Ο Αιγυπτιώτης Ελληνισμός¨, Αλεξάνδρεια 1953, σ.σ. 283-285

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ