Πώς μπορεί να ενισχυθεί ουσιαστικά η σχέση της ελληνικής διασποράς –της ραγδαία διογκούμενης, στα χρόνια της κρίσης, αυτής κοινότητας, που περιλαμβάνει κορυφαίους πολιτικούς, επιχειρηματίες, ακαδημαϊκούς, επιστήμονες και ανθρώπους των τεχνών και των γραμμάτων– με την Ελλάδα;

Πώς μπορούν οι Έλληνες του εξωτερικού να συμβάλλουν πραγματικά στη βελτίωση της κατάστασης στη χώρα, πέρα από τα ανέξοδα και αδιέξοδα ευχολόγια;

Μια αξιόλογη προσπάθεια σε αυτή την κατεύθυνση είναι το Greek Diaspora Project, που έχει βάλει μπρος το πρόγραμμα Southeast European Studies at Oxford (SEESOX) του κολεγίου St Anthony της Οξφόρδης. Ο σκοπός του εγχειρήματος είναι να χαρτογραφήσει πλήρως την ελληνική διασπορά, όπως έχει εξαπλωθεί ανά τον πλανήτη, και να διερευνήσει τη σχέση της με την πολύπαθη μητρόπολη, στα χρόνια της οικονομικής κρίσης και πέρα από αυτήν. 

Με την ευκαιρία της συμμετοχής τους στο πρόσφατο συνέδριο του Reload Greece στο Λονδίνο, η «Καθημερινή» είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με τους δύο πρωτεργάτες του εγχειρήματος, τον διευθυντή του SEESOX, Όθωνα Αναστασάκη και τον συντονιστή του Greek Diaspora Project στην Ελλάδα, Αντώνη Καμαρά, για το έργο που έχει επιτελεστεί και τα σχέδια για το μέλλον.

Όπως αναφέρουν, είναι ήδη διαθέσιμος στο Διαδίκτυο ο διαδραστικός χάρτης της ελληνικής διασποράς, προϊόν της συνεργασίας του SEESOX με το υπουργείο Εξωτερικών. Τον επόμενο Ιούνιο (22-23) θα λάβει χώρα συνέδριο στην Οξφόρδη με θέμα «Ρευστές σχέσεις πατρίδας – διασποράς: Η Ελλάδα σε κρίση και οι Έλληνες του εξωτερικού». Οι τρεις βασικές θεματικές, επί των οποίων οι διοργανωτές του συνεδρίου έχουν ήδη απευθύνει έκκληση για επιστημονικές εργασίες, είναι η πολιτική, η οικονομία και η φιλανθρωπία. Οι καλύτερες εργασίες θα δημοσιευθούν σε έναν συλλογικό τόμο που θα εκδοθεί μετά το συνέδριο.

Εν τω μεταξύ, αναφέρει στην «Καθημερινή» ο κ. Αναστασάκης, «θα κάνουμε μια πρωτογενή έρευνα για τους Έλληνες της Βρετανίας – γιατί έφυγαν, σε τι βαθμό έχουν ενσωματωθεί στη βρετανική κοινωνία, υπό ποιες συνθήκες θα γύριζαν… Θέλουμε να κάνουμε μια βαθιά ανάλυση, βασισμένη σε ένα όσο γίνεται πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα». Το ευκταίο χρονοδιάγραμμα προβλέπει ολοκλήρωση της έρευνας εντός ενός έτους.

Η συζήτηση για την ελληνική διασπορά, σημειώνει ο Αντώνης Καμάρας, «ήταν στάσιμη, δεν είχε τη συγκριτική διάσταση, δεν ήταν επαρκώς διεθνοποιημένη». Στόχος του εγχειρήματος, όπως αναφέρει, είναι να φανεί πόσο ωφελείται η Ελλάδα από τη σχέση της με τη διασπορά σε σύγκριση με άλλες χώρες με σημαντικές κοινότητες στο εξωτερικό, όπως η Ινδία και το Ισραήλ.

Ισραήλ και Ινδία

Η ελπίδα πολλών, ιδιαίτερα όσων ασχολούνται με τις τεχνολογικές startups, είναι να μοιάσουμε στο Ισραήλ στις σχέσεις μητρόπολης-διασποράς. Ίσως, όμως, το ινδικό προηγούμενο να ταιριάζει περισσότερο στα ελληνικά δεδομένα. Η μαζική μετανάστευση Ινδών στις πρώτες δεκαετίες της ανεξαρτησίας, αναφέρει ο κ. Καμάρας, οφειλόταν στις αποτυχίες του ινδικού οικονομικού μοντέλου. Η Ινδία σήμερα εξακολουθεί να παρουσιάζει βαθιές παθογένειες. Ωστόσο, με τις μεταρρυθμίσεις της δεκαετίας του ’90, σημειώνει, «δημιουργήθηκαν τα θεμέλια για τον μαζικό επαναπατρισμό των Ινδών», πολλοί από τους οποίους είχαν γαλουχηθεί στα οδοφράγματα της ψηφιακής επανάστασης.

Στα ερευνητικά ενδιαφέροντα του εγχειρήματος συμπεριλαμβάνεται και η στάση της μητέρας πατρίδας –ως κράτος και ως κοινωνία– απέναντι στη διασπορά. Ο κ. Αναστασάκης αναφέρει ως κλασική πολιτική αποκλεισμού τη μη παροχή του δικαιώματος ψήφου σε όσους Έλληνες ζουν στο εξωτερικό. Για τον κ. Καμαρά ο αποκλεισμός αυτός είναι ακόμα πιο αδικαιολόγητος στα χρόνια της κρίσης, «γιατί οι άνθρωποι αυτοί εξαναγκάστηκαν να φύγουν, εξαιτίας των αποτυχιών ενός συστήματος που τώρα τους αρνείται τη συμμετοχή». «Η Ελλάδα είναι κλειστή στη διασπορά», τονίζει ο πρώην σύμβουλος του Γιάννη Μπουτάρη. Μιλώντας για τη φιλανθρωπία, για παράδειγμα, σημειώνει ότι «οι απαιτήσεις για την παροχή μιας χορηγίας είναι πολύ πιο αυστηρές από ό,τι π.χ. στην κοινοτική χρηματοδότηση. Κι εμείς δεν θέλουμε να συμμορφωθούμε με αυτές τις απαιτήσεις – διαφάνειας, χρηστής διακυβέρνησης κ.ο.κ. Δεν θέλουμε να παραδώσουμε τον έλεγχο».

(http://www.kathimerini.gr)